« Κάθε τόπος και ζακόνι
κάθε μαχαλάς κι αντέτι»

που πάει να πει κάθε τόπος με τις δικές του συνήθειες, τα δικά του ήθη και έθιμα.

Έτσι και το Πάπιγκο. Είχε τις δικές του συνήθειες συνυφασμένες πάντα με τη θρησκευτική πίστη και λατρεία. ΄Ηθη και έθιμα που όμως χάθηκαν στο διάβα των καιρών. Όσοι τα ζήσαμε δεν τα ξεχνάμε. Ας τα «παρακολουθήσουμε» όμως έτσι όπως ξετυλίγονται αρχίζοντας απ' την 1η του χρόνου την 1η του Γενάρη.

Η πρωτοχρονιά άρχιζε με το ποδαρικό ή με το ποιον θα έβλεπες πρώτο απ΄τους κατοίκους του χωριού για το καλό του υπόλοιπου χρόνου αν ήταν «καλός άνθρωπος».

• Τα κάλαντα από τα μικρά παιδιά για τον Αη –Βασίλη που κρατούσε χαρτί και καλαμάρι ήταν βασικό στοιχείο της μέρας. Τα φιλέματα ήταν μήλα, ξερά σύκα, κυδώνια και χρήματα (ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του νοικοκύρη).
• Πρωί-πρωί έπρεπε να πάει κάποιος να πάρει νερό από τη βρύση την κοινοτική και να την αλείψει με βούτυρο.
• Σ' ένα φρεσκοκομμένο κλαρί πουρναριού κάθονταν όλα τα μέλη της οικογένειας για να είναι γερά όλο το χρόνο, σαν το πουρνάρι.
• Το μεσημέρι στο ξεχωριστό και πλούσιο τραπέζι της πρωτοχρονιάς, τη θέση της σημερινής βασιλόπιττας είχε η κρεασόπιττα, θαυμάσια πίττα, περίτεχνη με κρέας, αρκετό βούτυρο και φυσικά με το τυχερό φλουρί, τον παρά. Είχαν προηγηθεί τα Χριστούγεννα με τα διαφορετικά κάλαντα: « Κόλιντα, μέλιντα, τσούτσουλα μπάρμπα Νικόλα, φκιάσι μπάμπω κλούρα», τις λαλαγγίτες-απαραίτητο γλύκισμα με φύλλα ζύμης, καρύδια και σιρόπι-, τα κόθρα (είδος μπακλαβά, τις χριστουγεννιάτικες κουλούρες, τον πατσιά.
• Το τζάκι έκαιγε ασταμάτητα όλο το 12μερο και δεν έπρεπε να σκουπιστεί η στάχτη για το φόβο των καλικαντζάρων.

Στα Θεοφάνεια «βγαίνει» ο Σταυρός, δηλαδή κατά το τέλος της ακολουθίας του αγιασμού των υδάτων γίνεται ένα είδος πλειοδοτικού διαγωνισμού και όποιος προσφέρει τα περισσότερα χρήματα παίρνει το Σταυρό και φυσικά την ευχή για υγεία και καλή χρονιά.

Αποκριές: Ο αφανός, η μεγάλη φωτιά το βράδυ της Τυρινής προς καθαρή Δευτέρα ήταν η μεγάλη εκδήλωση της Αποκριάς. Τα παιδιά του σχολείου λέγοντας το αντίστοιχο ευχετικό για τις ψυχές άσμα μάζευαν από τα σπίτια ξύλα, τα τοποθετούσαν στο χαγιάτι της εκκλησίας και την Κυριακή το βράδυ άναβε ο αφανός. Ομάδες μασκαρεμένων - κυρίως με δέρματα ζώων – επισκέπτονταν τα σπίτια, δεν μιλούσαν και δεν χαιρετούσαν κανέναν, μάζευαν καλούδια και το βράδυ μαζί με τους γύφτους – οργανοπαίχτες και όλο το χωριό διασκέδαζαν γύρω από τον αφανό. Τα αστεία, τα πειράγματα αλλά και ο χάψαρος – ένα σφιχτό βρασμένο αυγό δεμένο με μια κλωστή, ποιος θα το «χάψει» πρώτος – ήταν τα συνήθη έθιμα της Αποκριάς.

Καθαρά Δευτέρα: Η νηστεία αλλά και οι σιαμαντούρες δηλαδή οι αυτοσχέδιοι χαρταετοί σημάδευαν τη μέρα. Απαγορεύονταν επίσης να αναφέρεις τα ονόματα βλαβερών ζώων όπως λύκος, αλεπού ή τρωκτικών γιατί «χαλούσαν τα γεννήματα και τα κοπάδια».

Ο Μάρτης έμπαινε με το απαραίτητο στο χέρι «μαρτίτσι», άσπρη και κόκκινη κλωστή για τον ήλιο που έρχονταν μαζί με την άνοιξη. Πρόσεχαν επίσης τον ερχομό των αποδημητικών πτηνών (κουκάλογα, χελιδόνια): έπρεπε όταν τα έβλεπες για πρώτη φορά να είχες γεμάτο στομάχι για να « το τσακίσεις» και όχι το αντίθετο.

Η πρωταπριλιά χαρακτηριζόταν από τα γνωστά έθιμα του ψέματος και της φάρσας.

Και το Πάσχα τα έθιμα είχαν και έχουν θρησκευτικό χαρακτήρα. Το Σάββατο του Λαζάρου όλα τα παιδιά του χωριού πήγαιναν με μεγάλα κουδούνια στα σπίτια, έψελναν το Λάζαρο και μάζευαν αυγά. Τα βάγια έρχονταν από το Βίκο και έπρεπε την Κυριακή των Βαΐων όλοι να κρατάνε ένα κλαρί δάφνης γιατί όποιος δεν το κρατούσε τον χτυπούσαν με το δικό τους. Το σουβλιστό αρνί δεν πολυσυνηθιζόταν, το προτιμούσαν στο φούρνο και γέμιζαν την κοιλιά του με το περίφημο τρίμα, σπανιότατο σήμερα έδεσμα. (λάπατα, κρεμμυδάκια, συκώτια, ψωμί ξερό και λίγο ρύζι).

Η πρωτομαγιά είχε σαν έθιμο τα στεφάνια του Μάη που γίνονταν με ένα ξεχωριστό φυτό με μικρά άνθη και ωραίο άρωμα που λέγεται κι αυτό Μάης. Και το κλείσιμο με σύρμα της εξωτερικής πόρτας των σπιτιών.

Όταν υπήρχε μεγάλη ξηρασία κυρίως Μάιο – Ιούνιο για να προκληθεί βροχή κάναν την παπαρούνα: ντύναν ένα πρωτότοκο παιδί που ζούσαν οι γονείς του με λουλούδια και το περιφέραν σ' όλο το χωριό τραγουδώντας σχετικό ευχετικό άσμα για να δώσει ο θεός μία καλή και ευεργετική βροχή.

Στις 3 του Μάη της Αγίας Μαύρας δεν φύτευαν για να μη βγει ο καρπός μαύρος. Και του Αη-Γιάννη που σε άλλα μέρη ανάβουν φωτιές (Κλείδωνας) στο Πάπιγκο δεν έτρωγαν ό,τι είχε χρώμα κόκκινο όπως ντομάτα κλπ.

Τον μήνα Ιούλιο δύο ήταν τα πανηγύρια που περίμεναν όλοι με χαρά: Του προφήτη Ηλία στο Μεγάλο Πάπιγκο που γίνεται μέχρι σήμερα και του Αγίου Παντελεήμονα στο Μικρό Πάπιγκο που έχει καταργηθεί

Τα μιρομήνια: Τις πρώτες μέρες του Αυγούστου παρατηρούσαν τον καιρό και ανάλογα προβλέπανε τον καιρό του επόμενου έτους αρχίζοντας φυσικά από τον Ιανουάριο: 1η Αυγούστου= Γενάρης, 2η Αυγούστου=Φλεβάρης κλπ. Έτσι είχαν μια γενική πρόβλεψη του καιρού πράγμα που θα τους βοηθούσε πολύ στις γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες τους. Οι προβλέψεις αυτές ήταν συνήθως ακριβείς. Είναι τα ημερομήνια και στην τοπική διάλεκτο μιρουμήνια.

Άλλος τρόπος πρόβλεψης του καιρού -κυρίως του επόμενου χειμώνα - ήταν τα κράνια και τα λεφτόκαρα (τα άγρια φουντούκια). Κρανιές και λεφτοκαριές έχει πολλές η περιοχή του Παπίγκου. Αν λοιπόν τον Αύγουστο και το Σεπτέμβρη τα δέντρα αυτά είχαν πλούσια παραγωγή καρπών ο χειμώνας θα ήταν βαρύς

Στις 8 Σεπτέμβρη της Παναγίας της Παλιουρής - γιορτάζει το ομώνυμο ξωκλήσι - γίνεται ακόμη το πανηγύρι στο Μικρό Πάπιγκο.

Του φθινοπώρου τα έθιμα ήταν και είναι τα τσίπουρα, δηλαδή η διαδικασία απόσταξης και παραγωγής του τσίπουρου και γινόταν πάντα με ιδιαίτερη χαρά. Το πρώτο τσίπουρο το λένε πρωτολάτ και είναι πολύ δυνατό.

Στις 30 Νοεμβρίου του Αγίου Ανδρέα έφτιαχναν τα μπόλια, τα πυανέψια των αρχαίων: βράζαν σιτάρι, καλαμπόκι, φακές, ρεβίθια, κουκιά, φασόλια, μπιζέλια και τα έτρωγαν μετά την εκκλησία. Ένα πιάτο έπρεπε να ευλογηθεί από τον ιερέα για καλή απόδοση των χωραφιών.

Τα στοιχεία προέρχονται από τον Εξωραϊστικό Σύλλογο Παπίγκου
http://sillogospapigou.gr